Αρχική > Πολιτισμός & περιβάλλον > Εκκλησίες, ξωκλήσια & μοναστήρια
Ι.Μ. Καθαρών1
Το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών ή Παναγίας Καθαριώτισσας, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, δεσπόζει όλου του νησιού σε υψόμετρο 556 μ., στη νοτιοανατολική πλευρά του ομηρικού βουνού Νήριτος.
Η ζωή του Μοναστηριού αρχίζει γύρω στα 1696, η ιστορία όμως της εικόνας του Γενεσίου της Θετόκου, στο οποίο είναι αφιερωμένο το Μοναστήρι, είναι ακόμη πιο παλιά και χάνεται μέσα στην μακρόχρονη παράδοση του νησιού. Την επωνυμία «Καθαριώτισσα» την έλαβε, όπως θέλει η παράδοση, εξ αιτίας της εύρεσης της εικόνας μέσα στα καιόμενα «κάθαρα», μία λέξη η οποία στην τοπική διάλεκτο σημαίνει ξερόκλαδα και μικρούς θάμνους, που κόβονται και καίγονται για να καθαρίσει ο τόπος.
Το 1830 το ιστορικό μοναστήρι βρισκόταν σε μεγάλη ακμή, αφού πλούσιες ήταν οι δωρεές και τα αφιερώματα σ’ αυτό. Η οικονομική ευμάρεια έδωσε τη δυνατότητα να διαδραματίσει η μονή σπουδαιότατο ρόλο κατά την Επανάσταση του 1821, αφού μεταξύ άλλων περιέθαλπτε τους τραυματισμένους και κατατρεγμένους αγωνιστές. Από το 1880 μέχρι και το 1910 η μονή περιήλθε σε οικονομικό μαρασμό και το 1917 ο ηγούμενος Ιερόθεος Καλλίνικος ξεκίνησε προσπάθεια ανακαίνισής της, στην οποία συμμετείχαν όλοι οι Ιθακήσιοι και κυρίως οι εφοπλιστές του νησιού. Την ανακαίνιση της μονής συνέχισε επίσης ο ιερομόναχος Σαμουήλ Μολφέσης, ο οποίος υπήρξε και ο τελευταίος της ηγούμενος. Το 1993 εγκαταστάθηκε στη μονή ο Ιθακήσιος μοναχός Θεοδόσιος Βλησμάς, ο οποίος, μέχρι σήμερα, καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την περαιτέρω ανακαίνισή της, με τη συνδρομή των απανταχού της Γης ευρισκομένων Ιθακησίων.
Το μοναστήρι της Παναγίας Καθαριώτισσας πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, κατά την εορτή του Γενεσίου της Θεοτόκου. Μικρότερο πανηγύρι γίνεται επίσης στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου, όταν κατά την παράδοση, μετά την Λειτουργία, μοιράζονται στους προσκυνητές κουκιά νερόβραστα, λόγω της νηστείας.
Ολόκληρη η ζωή της Ιθάκης είναι συνυφασμένη με την Καθαριώτισσα και το Μοναστήρι της. Δύο φορές κατά το παρελθόν, συγκεκριμένα μετά από τους σεισμούς του 1928 και τον Μάρτιο του 1954, μετά τους σεισμούς του 1953, μεταφέρθηκε η εικόνα της Παναγίας Καθαριώτισσας από το μοναστήρι στην πρωτεύουσα του νησιού, το Βαθύ. Τη λιτανευτική πομπή ακολούθησε όλος ο κόσμος με τα πόδια, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο λαός της Ιθάκης Αυτήν εμπιστεύεται και από Αυτήν παίρνει δύναμη και ελπίδα στις πιο δύσκολες στιγμές του.
1Πρεσβύτερος Θ. Ι. Δενδρινός, Το Μοναστήρι Της Παναγίας Των Καθαρών Ιθάκης, Ιθάκη 2000
