Αρχική > Πολιτισμός & περιβάλλον
Μουσεία
Αρχαιολογικό μουσείο Βαθέως
Ιστορικό
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιθάκης στεγάζονται ευρήματα από το νότιο τμήμα του νησιού της Ιθάκης και ελάχιστα από το βόρειο. Το κτήριο του μουσείου κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1960 ακολουθώντας τα τότε αρχιτεκτονικά πρότυπα.
Η έκθεση των αντικειμένων καταλαμβάνει τον προθάλαμο και τις τρεις αίθουσες, όπου εκτίθενται ευρήματα τα οποία χρονολογούνται από τη μυκηναϊκή έως και τη ρωμαϊκή περίοδο.
Περιγραφή
Στον προθάλαμο του Μουσείου φιλοξενούνται επιτύμβιες στήλες.
Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται ευρήματα από την Πρωτογεωμετρική και Γεωμετρική εποχή (1000 – 700 π.Χ.), κυρίως πήλινα αγγεία εκ των οποίων μια σημαντική ομάδα προέρχεται από τοπικό εργαστήριο, καθώς επίσης χάλκινα και ελεφαντοστέινα αντικείμενα, που αποτελούν είτε εξαρτήματα, είτε αφιερώματα (τάματα).
Στη δεύτερη αίθουσα φιλοξενούνται ευρήματα του 7ου αι. π.Χ. Σε αυτά περιλαμβάνονται πήλινα αγγεία τοπικών και ξένων εργαστηρίων και αρκετά περίτεχνα τελετουργικά αγγεία
Στην οριζόντια προθήκη φιλοξενούνται τα θραύσματα μιας ντόπιας οινοχόης του 7ου αι. π.Χ., στην οποία υπάρχει η αρχαιότερη γνωστή επιγραφή, με αναφορές στους θεσμούς της Φιλίας και της Ξενίας. Η επιγραφή αυτή είναι έμμετρη σε δακτυλικό εξάμετρο, το μέτρο των Ομηρικών Επών.
Στην τρίτη αίθουσα εκτίθενται ευρήματα από διαφορετικές εποχές και τοποθεσίες. Λίγα ευρήματα προέρχονται από το βόρειο τμήμα του νησιού, τα οποία βρέθηκαν σε ανασκαφές του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Από αυτά, ξεχωρίζουν μια μικροσκοπική χάλκινη προτομή ενός γενειοφόρου άνδρα με κωνικό σκούφο, η οποία σχετίζεται με τον Οδυσσέα και μια επιγραφή του 6ου αι. π.Χ. με γραφή «βουστροφηδόν», στην οποία αναγράφονται τα ονόματα των θεαινών Αθηνάς και΄Ηρας.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η συλλογή των πήλινων ειδωλίων, τα αναθήματα από το ιερό των νυμφών της Μαρμαροσπηλιάς και τα χάλκινα νομίσματα της Ιθάκης, στα οποία διακρίνεται η μορφή του Οδυσσέα και η επιγραφή ΙΘΑΚΩΝ. Επιπλέον, στην τρίτη αίθουσα του Μουσείου εκτίθεται μια μαρμάρινη ρωμαϊκή προτομή, πρώιμης περιόδου, σε φυσικό μέγεθος από το Βαθύ Ιθάκης.
Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο Ιθάκης
Ιστορικό
Το Ναυτικό-Λαογραφικό Μουσείο Ιθάκης (Ν.Λ.Μ.Ι.), άνοιξε τις πόρτες του στους επισκέπτες το 1997, με μια πλούσια συλλογή αντικειμένων, προσφορά των Ιθακησίων με σκοπό την διατήρηση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Στεγάζεται στον χώρο του παλιού εργοστασίου Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, δωρεά του Γ. Κ. Δρακούλη, το οποίο λειτούργησε από το 1923 έως το 1967 και τροφοδοτούσε με ηλεκτρικό ρεύμα το Βαθύ και το Περαχώρι.
Περιγραφή
Στο ισόγειό του εκτίθενται τεκμήρια από τη μακραίωνη ναυτική ιστορία της Ιθάκης (πίνακες/φωτογραφίες από καράβια Ιθακήσιων πλοιοκτητών, ναυτικά όργανα και στολές, έγγραφα της Εμπορικής – Ναυτικής Σχολής Σταθάτου κ.ά.).
Επίσης, παρουσιάζονται αυθεντικά εργαλεία, σχετιζόμενα με διάφορα επαγγέλματα των κατοίκων, μικροαντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης, αντίγραφα δειγμάτων τοπικής ενδυμασίας, αγροτικός εξοπλισμός, μουσικά όργανα, κεντήματα κ.λπ. Ακόμη, στο ισόγειο βρίσκεται πλούσια συλλογή γραμμοφώνων, δωρεά του Ν. Ραυτόπουλου, Ιθακήσιου μετανάστη στην Αυστραλία.
Στον όροφο με τα γνήσια έπιπλα, τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, τα ρούχα και τα κοσμήματα έχουν αναπαρασταθεί δείγματα σπιτιών, αποτυπώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κοινωνική διαστρωμάτωση του νησιού. Άλλα εκθέματα του ορόφου αποτελούν ο εξοπλισμός κλωστοϋφαντουργικής τέχνης (πλήρης αργαλειός κ.ά.), η συλλογή πινάκων της Δημοτικής Πινακοθήκης και η συλλογή από χαλκογραφίες J.H.W. TISCHBREIN με Ομηρικές μορφές, η οποία αποτελεί προσφορά του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών.
Μετά από την αναδιάταξη του χώρου και των εκθεμάτων του το 2012, το Ν.Λ.Μ.Ι. κατατάσσεται μεταξύ των καλυτέρων Λαογραφικών Μουσείων της χώρας μας και προσφέρει στον επισκέπτη του «τ’ ωραίο ταξείδι» στην καθημερινότητα της Ιθάκης από τον 18ο έως και τα μέσα του 20ου αιώνα, επιφυλλάσσοντάς του μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία.
Αρχαιολογική Συλλογή Σταυρού
Ιστορικό
Στην Αρχαιολογική Συλλογή Σταυρού περιλαμβάνονται ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή του χωριού Σταυρός, τα οποία εκτίθενται στο μουσείο του.
Το κτήριό του είναι μικρό με μια μόνο αίθουσα έκθεσης, βρίσκεται στον λόφο Πηλικάτα και κατασκευάστηκε κατά διάρκεια της δεκαετίας του 1930.
Περιγραφή
Τα ευρήματα που εκτίθενται στον χώρο αυτό χρονολογούνται από την πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια. Προέρχονται από τέσσερις θέσεις μέσα στο νησί: τον λόφο των Πηλικάτων, όπου βρίσκεται και το κτήριο της Συλλογής, το χωριό του Σταυρού, το σπήλαιο του Λοΐζου και τις Τρεις Λαγκάδες.
Στο μουσείο φιλοξενούνται πήλινα αγγεία και λίθινα εργαλεία από τον οικισμό της πρώιμης Εποχής του Χαλκού στα Πηλικάτα, πήλινα αγγεία από τον μυκηναϊκό οικισμό των Τριών Λαγκάδων και από το χωριό του Σταυρού κτερίσματα κλασικών και ελληνιστικών τάφων.
Στο σπήλαιο του Λοΐζου αποκαλύφθηκαν σημαντικά ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Τα ευρήματα είναι πολλά, αυτά όμως που εντυπωσιάζουν είναι τα θραύσματα χάλκινων γεωμετρικώντριπόδων με την περίτεχνη διακόσμηση, όπως και ένα θραύσμα ελληνιστικής μάσκας, πάνω στο οποίο είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ».
Η αναφορά στον Οδυσσέα αποτελεί μαρτυρία λατρείας του στο συγκεκριμένο σπήλαιο και κατ’ επέκταση στην Ιθάκη, ενώ τα ευρήματα των χάλκινων τριπόδων παραπέμπουν ευθέως στο εδάφιο της Ομηρικής Οδύσσειας, κατά το οποίο οι Φαίακες δώρισαν στον Οδυσσέα 13 χάλκινους τρίποδες (Οδ. ν14, ν135-6, ν217-8 και θ110-117).
